Puścić na wiatr - czyli o odchoodzeniu i przywiązaniu słów kilka

"Zniewolenie" Natasza Sobczak

Artyści krakowskiej „Piwnicy pod Baranami” śpiewali kiedyś:

przychodzimy, odchodzimy

leciuteńko na paluszkach

(…) Wiatr nas porwie i poniesie

Za kołnierze podniesione

Porozrzuca gdzieś w przestrzeni

Nam to nic przeczekamy

Aż skończy aż ucichnie

To wstaniemy otrzepiemy

Rączki nasze klapy nasze

Żeby śladu nie zostało

Od początku zbudujemy

Miasta nasze domy nasze

Sprzęty nasze lampy nasze

Żeby wiatr miał czym kołysać

Życie tak już jest ułożone, że podlega ciągłym zmianom, a my razem z nim. Zmiany jednak często wiążą się z koniecznością rozstań. Nie tylko z ludźmi, ale też naszymi pupilami, miejscami, rzeczami.

Wiele osób postrzega taki stan rzeczy w kategoriach straty. Czasem tak wielkiej, że poddają się rozpaczy. Najczęściej gdy odchodzą ich bliscy, ale też gdy tracą majątki, czy pracę. Niektórzy przywiązują się do przedmiotów, latami gromadząc je wokół siebie, nie umiejąc jednak oddać lub wyrzucić tych, które stały się zbędne, nieprzydatne, a nawet zepsute.

Skąd w nas, ludziach taki lęk przed stratą?

Myślę, że przede wszystkim wynika on z naszych zachowań społecznych, więzi, tworzących się między nami od pierwszych chwil życia. Matka zaspokajająca nasze pierwsze i najważniejsze potrzeby, pierwsze więzi społeczne spoza domu rodzinnego, wreszcie poszukiwanie partnera i budowanie własnej rodziny uczy nas przywiązywania się do siebie nawzajem. Wszystko wiąże się nie tylko z poszukiwaniem bliskości drugiego człowieka, ale też z wzorcami społecznymi. Dlatego budujemy domy, wyposażamy je, gromadząc przedmioty mniej lub bardziej przydatne, ozdabiamy, zatrzymujemy też to wszystko, co łączy nas z korzeniami. Tworzymy więzi emocjonalne z ludźmi, miejscami, które wywołują w nas pozytywne skojarzenia, wreszcie z przedmiotami. Niektórzy także ze zwierzętami, które stają się częścią ich życia, domu, niczym członkowie rodziny. Wreszcie przywiązujemy się do pracy, która umożliwia nam utrzymanie odpowiedniego standardu życia, podnoszenie go, realizowanie marzeń.

Z kolei szkoły wschodnich filozofii zachęcają do nieprzywiązywania się do nikogo i niczego. Ale może też i dzięki temu jest m łatwiej pogodzić się ze stratą.

Czy jednak strata zawsze musi mieć wydźwięk negatywny? A może warto spojrzeć na pewne sprawy inaczej? Coś się kończy, ale tylko po to by mogło się zacząć nowe. Zmiany ostatecznie zawsze wychodzą na dobre.

Ktoś w tym miejscu powie, że nie można pogodzić się ze stratą ostateczną, jaką jest np śmierć bliskiej osoby.

Oczywiście jest to niezmiernie trudne, zwłaszcza śmierć nagła, niespodziewana, albo naruszająca jakiś naturalny rytm, jak np. śmierć dziecka. Z drugiej strony śmierć sama w sobie jest naturalną koleją rzeczy i nieuchronnym elementem życia. Z punktu widzenia natury, nawet śmierć w młodym wieku, w wyniku choroby czy wypadku, jest naturalna.

Z drugiej strony w dzisiejszych czasach, kultu młodości, zdrowia i życia, zapomina się o naturalnym procesie, jakim jest starzenie się i śmierć. Ars moriendi umarła, a jej miejsce zajęła tendencja do vita brevis, ars longa, aeterna iuveni, czyli życie krótkie, sztuka długa, młodość wieczna.

I niestety, ale mimo licznych zalet, ta postawa ma jedną zasadniczą wadę. Nie przygotowuje ani na śmierć bliskich, ani na własną.

Śmierć zawsze jest trudna do zaakceptowania, chyba z uwagi na jej ostateczność i nieodwracalność. Tu nie da się już niczego odbudować, dopowiedzieć, zacząć. Tu zostają nam tylko wspomnienia i tęsknota.

Inaczej ma się rzecz z rozstaniami w związkach. Za nimi najczęściej stoją rozczarowania, a przed nimi oczekiwania. Na to wszystko nakłada się często poczucie winy albo poczucie krzywdy. Żal, gorycz, złość.

Kiedyś bardzo boleśnie odczuwałam wszelkie straty, nie godziłam się na nie, zaprzeczałam im, buntowałam się. Pojawiały się słowa goryczy, niesprawiedliwości, rozczarowań. Większość była wynikiem własnych błędów w spojrzeniu na stratę. Bo była postrzegana jako strata.

Dziś, nie powiem, że pewne rozstania nie są bolesne, jednak nie postrzegam ich już w kategoriach straty, a doświadczenia. Śmierci zostawiły za sobą tęsknotę, ale też wiele wspaniałych wspomnień i mądrości, które przekazali mi ci, których dziś obok nie ma. Mogę z tego korzystać bez ograniczeń i przekazywać ich wiedzę innym. Ból się stopniowo wypalił, a pustkę po nich wypełnili ci, którzy pojawiają się na mojej drodze. Bo gdy jedni odchodzą, to przychodzą inni. Uczą nas czegoś nowego, dają nowe doświadczenia, a gdy niczego więcej nie możemy się od nich nauczyć, to zamykają się drzwi by otworzyły się inne. Dlatego właśnie uważam, że nie ma sensu zatrzymywać na siłę odchodzących. Tak ludzi, jak i zwierząt, które w życiu wielu osób znaczą bardzo wiele.

Niestety zwierzęta zwykle odchodzą wcześniej. Ich miejsce zajmują kolejne. I każde z nich wnoszą coś innego w nasze życie, dają nam radość, zdrowie, czasem po prostu poczucie zrobienia czegoś właściwego, czasem nas dowartościowują, a czasem bawią. Lecz gdy wypełnią już swoją rolę a my swoją względem nich, pozwólmy im odejść, zatrzymując wspomnienia, a nie naszych czworonożnych przyjaciół.

Każdy z nas powinien sam odnaleźć w sobie siłę by pozwolić odejść, temu, co w zasadzie już odeszło. Zmarłym do przeszłości, umierającym do wieczności, a doświadczającym poszukać własnej drogi. Trzeba puścić to przywiązanie na wiatr. Choćby teraz na ten jesienny. Nie jest to proste, ale możliwe. Mnie np. pomogła w tym mądrość z dziecięcej bajki, która niech stanie się pointą niniejszych rozważań.

„Wszystko staje się trudne, kiedy się chce posiadać różne rzeczy, nosić je ze sobą i mieć je na własność. A ja tylko patrzę na nie, a odchodząc, staram się zachować je w pamięci. I w ten sposób unikam noszenia walizek, bo to wcale nie należy do przyjemności.” – Włóczykij z książki Tove Janson „Kometa nad Doliną Muminków”

…………………….

Źródła wsparcia

Małgorzata Koput, Anna Koba „Przywiązanie - korzenie życia społecznego”, www.psychologia.net.pl

Aneta Pietrzak, Abrakadabra

Szymon Słowik, „O nieprzywiązywaniu się i wolności”, www.slowikozofia.blogspot.com

Tove Janson, „Kometa nad Doliną Muminków”, Wyd. Nasza księgarnia, Warszawa 2000 r